«Το να είσαι γυναίκα»

Της Διονυσίας Μπίθα

Κοινωνικής Λειτουργού

Με αφορμή την ταινία «Το Λουλούδι της Ερήμου(Dessert Flower)»¹.

Το να είσαι γυναίκα μπορεί να σημαίνει πολλά, κάτι ή τελικά τίποτα αν μιλάμε μάλιστα για κάποια σημεία αυτού του πλανήτη που μόνο δια δορυφόρου μπορούμε να τα εντοπίσουμε και να εικονοποιήσουμε την υπόσταση τους στο χάρτη! Το να είσαι γυναίκα μπορεί να είναι  δώρο θεού για κάποιες, αλλά ταυτόχρονα για κάποιες άλλες μοναχά καταδίκη...

Έχω ακόμα στο μυαλό μου τα μάτια της… Εκείνα τα υγρά μαύρα μάτια που στόλιζαν το εξωτικό της πρόσωπο! Αυτά τα μάτια που εκτός από μένα ηλέκτρισαν την ψυχή και τις συνειδήσεις πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων… Αυτά τα μάτια που με ταξίδεψαν σε ένα κόσμο που το να είσαι γυναίκα είναι ένα «λαχείο» που δεν σε κάνει να νιώθεις καθόλου τυχερή!

« Η κομμένη γυναίκα είναι η καθαρή γυναίκα … Αυτή που αξίζει να αγαπηθεί και να ζήσει με αξιοπρέπεια και ηθική… ». 

Αυτά μας λέει η Waris Dirie, η συγγραφέας του παγκόσμια best seller βιβλίου «Το λουλούδι της Ερήμου» (1997), αλλά και άλλων αυτοβιογραφικών βιβλίων που ακολούθησαν όπως τα «Τα παιδιά της Ερήμου», «Αυγή στη Έρημο» και «Γράμμα στην Μητέρα μου». Η Waris Dirie είναι η ηρωίδα της ταινίας, που μέσα από την περιπέτεια της από την Σομαλία ως το Λονδίνο και ως τις μεγαλύτερες πασαρέλες της μόδας παγκοσμίως, επιβίωσε για να μας πει την ιστορία της και να καταφέρει να κινητοποιήσει ολόκληρη την ανθρωπότητα σε έναν αγώνα κατά του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων ή αλλιώς, όπως συνηθίζουμε να λέμε, της κλειτοριδεκτομής. Σε ηλικία μόλις 3 ετών οι μνήμες της σηματοδοτούν την στιγμή εκείνη ως την «στιγμή που άλλαξε την ζωή της», όπως η ίδια χαρακτηριστικά λέει.

Μια ταινία που σοκάρει! Μια ταινία που δεν μένει στην απλή περιγραφή της μαρτυρίας της ηρωίδας. Μια ταινία που δεν χρειάζεται να πει πολλά για να μιλήσει στην ψυχή του θεατή/τριας. Μια ιστορία που εμπνέει για το θάρρος, την δύναμη και την αποφασιστικότητα που μπορεί να έχει ένα πλάσμα που «κάτι» του λείπει από την ζωή του… Κάτι που δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει το γιατί; Τι κι αν ονειρεύτηκε μικρή ότι θέλησε να γίνει γυναίκα…Μια «ολόκληρη», μια «ολοκληρωμένη» γυναίκα!

Τα λόγια χάνονται όταν μιλάει για την εμπειρία που βίωσε στα τρία της μόλις χρόνια. Τότε που την οδήγησε η μητέρα της «εκεί» που η παράδοση και το έθιμο πρόσταζε. «Εκεί» που χάθηκε για πάντα η θηλυκότητα αυτού του μικρού κοριτσιού. Το δικαίωμα της να είναι γυναίκα όπως η φύση την είχε ορίσει. Το δικαίωμα της στην ταυτότητα, στην μοναδική της ταυτότητα ως γυναίκα.

Η μουσική μπορεί ακόμα να ηχεί στ’ αυτιά μου. Μπορεί ακόμα να υπάρχει το συναίσθημα της ταύτισης που αναπόφευκτα μπορεί να νιώσει μια γυναίκα. Υπάρχει όμως και η παρουσία ενός και μοναδικού άνδρα στην αίθουσα, που πριν καν ξεκινήσει η ταινία του έδωσα συγχαρητήρια για την παρουσία του εκεί και μόνο. Μου είπε μόνο το εξής: « … Το βιβλίο αυτό ΕΓΩ το έφερα στο σπίτι μου». Μαζί με την συγκίνηση που ένιωσα από την ίδια την ταινία κρατάω και την ευαισθησία αυτού του άνδρα και του δίνω για άλλη μια φορά συγχαρητήρια.

Τον Φεβρουάριο του 2005, η Γουόρις Ντίρι συναντήθηκε με 25 υπουργούς από τα κράτη μέλη της Ευρώπης σε ένα συνέδριο για να συζητήσουν τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν κατά του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Μετά από αυτή τη διάσκεψη, οι νόμοι έγιναν αυστηρότεροι σε πολλές χώρες και λήφθηκαν μέτρα πρόληψης. Συνάντησε πολλούς κορυφαίους ευρωπαίους πολιτικούς και κατάφερε ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να εισάγει στην ατζέντα της (για πρώτη φορά στην ιστορία της) την καταπολέμηση του ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων. Το 1997 ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν έχρισε την Waris Dirie Ειδική Πρέσβειρα του ΟΗΕ. Λόγω ασφυκτικής πίεσης από τη διεθνή κοινότητα, 14 αφρικανικά κράτη έχουν απαγορεύσει τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων των γυναικών από το νόμο από το 2007. 

Κρατήστε αυτούς τους αριθμούς που σοκάρουν ακόμα και σήμερα στον κόσμο του 2010... Tτην κοινωνία του 2010 που ανέχεται την ταπείνωση και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκατομμυρίων γυναικών και κοριτσιών σε όλο το κόσμο! «...120 με 140 εκατομμύρια γυναίκες και 3 εκατομμύρια κορίτσια υφίστανται ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων κάθε χρόνο»² . Επίσης, η 6η Φεβρουαρίου έχει ορισθεί ως Διεθνής Ημέρα Μηδενικής Ανοχής στον Ακρωτηριασμό των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων και έχει σκοπό την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών και την εξάλειψη κάθε μορφής της απαράδεκτης αυτής πρακτικής.

Ο όρος ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων³ δηλώνει τη μερική ή ολική αφαίρεση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων των γυναικών, π.χ μέσω κλειτοριδεκτομής ή με το κλείσιμο του κόλπου, για μη ιατρικούς λόγους και συνήθως χωρίς αναισθησία. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως κοφτερά αντικείμενα όπως ψαλίδια, σπασμένα γυαλιά κ.ά. Ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται ο ακρωτηριασμός εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως από τη χώρα ή τη φυλή, από την περιοχή (αγροτική ή αστική) ή από την οικονομική και κοινωνική κατάσταση της οικογένειάς της. Οι ηλικίες, στις οποίες εφαρμόζεται ο ακρωτηριασμός, επίσης διαφέρουν. Σε ορισμένες χώρες ή περιοχές (π.χ. Νότια Νιγηρία) πραγματοποιείται σε βρεφική ηλικία, ενώ σε άλλες (Ουγκάντα) μετά την εφηβεία. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι από 4 έως 8 χρόνων. Συνήθως ο γυναικείος ακρωτηριασμός γίνεται ομαδικά και λαμβάνει τη μορφή γιορτής, καθώς αποτελεί κατά κύριο λόγο μια τελετή μύησης των μικρών κοριτσιών στην ενήλικη ζωή. Οι συνέπειες περιλαμβάνουν αυξημένο κίνδυνο προσβολής από τον ιό HIV και στειρότητα, χρόνια προβλήματα ούρησης και εμμηνορροϊκά προβλήματα και αυξημένο κίνδυνος για επιπλοκές κατά τον τοκετό.

Εφαρμόζεται κυρίως σε 28 χώρες της Αφρικής και σε μερικές χώρες της Μέσης Ανατολής (π.χ. Υεμένη, Κουρδικές κοινότητες, Σ. Αραβία), την Ασία καθώς επίσης και σε ορισμένες εθνοτικές ομάδες στην Νότια Αμερική. Τα ποσοστά ακρωτηριασμού στην Αφρική ποικίλουν από χώρα σε χώρα. Χώρες με υψηλά ποσοστά επικράτησης (πάνω από 85%) είναι η Σομαλία, η Αίγυπτος και το Μάλι. Ακρωτηριασμός γίνεται και στην Ευρώπη λόγω των μεταναστών.

¹ Ταινία «Το Λουλούδι της Ερήμου(Dessert Flower)» (2009). Σκηνοθεσία: Σέρι Χόρμαν. Σενάριο: Σμπίτα Μπίντε (βασισμένο στην ομότιτλη αυτοβιογραφία της Γουόρις Ντίρι). Με τους: Λίγια Κεμπέντε, Σάλι Χόκινς, Γκρεγκ Πάρκινσον.

²Unicef (2010). Δελτίο Τύπου «Μηδενική Ανοχή στον Ακρωτηριασμό των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων των κοριτσιών». Retrieved from: http://unicef.gr/news/2009/dt0409.php

³Unicef (2010). Female Genital Mutilation/Cutting. Retrieved from: http://www.unicef.org/protection/index_genitalmutilation.html